Psikiyatri Muayenesi

Havacılık sektöründe görev alacak adayların (pilot, kabin memuru, hava trafik kontrolörü vb.) psikiyatri muayenesi, uçuş emniyeti açısından büyük önem taşır. Bu muayenenin amacı, adayın zihinsel sağlığının uçuşun getirdiği stres, sorumluluk ve zorluklara dayanıklı olup olmadığını değerlendirmektir.

Havacılık muayenesinde gelen adayın psikiyatri muayenesinde genellikle şu adımlar izlenir ve şu konulara dikkat edilir:

1. Detaylı Anamnez (Öykü Alma):

• Kişisel ve Aile Öyküsü: Adayın geçmişteki psikiyatrik rahatsızlıkları, aldığı tedaviler, kullandığı ilaçlar sorgulanır. Ailede psikiyatrik hastalık öyküsü olup olmadığı da önemli bir bilgidir.
• Gelişim Öyküsü: Çocukluk ve ergenlik dönemi gelişim süreçleri, okul başarıları, sosyal uyum gibi konularda bilgi alınır.
• Mesleki Öykü: Daha önceki iş deneyimleri, işten ayrılma nedenleri, stresle başa çıkma yöntemleri gibi konularda bilgi edinilir.
• Sosyal Öykü: Adayın sosyal ilişkileri, hobileri, bağımlılık yapıcı madde kullanımı (alkol, sigara, uyuşturucu vb.) sorgulanır.
• Güncel Şikayetler: Adayın şu anki ruhsal durumu, varsa şikayetleri (uyku sorunları, kaygı, depresif belirtiler vb.) detaylıca konuşulur.

2. Mental Durum Muayenesi:

• Genel Görünüm ve Davranış: Adayın dış görünüşü, giyimi, hijyeni, oturuş ve duruşu gözlemlenir.
• Konuşma: Konuşmanın hızı, tonu, akıcılığı ve içeriği değerlendirilir.
• Duygudurum ve Duygulanım: Adayın genel ruh hali (neşeli, hüzünlü, kaygılı vb.) ve duygusal tepkilerinin uygunluğu değerlendirilir.
• Düşünce Süreci ve İçeriği: Düşüncelerin hızı, mantıklılığı, bağlantılı olup olmadığı ve varsa sanrılar, takıntılar gibi anormal düşünce içerikleri araştırılır.
• Algı: Halüsinasyon, illüzyon gibi algı bozuklukları olup olmadığına bakılır.
• Bilişsel Fonksiyonlar: Dikkat, konsantrasyon, hafıza, yönelim, muhakeme, problem çözme gibi bilişsel yetenekler değerlendirilir.
• İçgörü ve Yargılama: Adayın kendi durumu hakkında ne kadar farkındalığı olduğu ve olaylara karşı doğru değerlendirme yapma yeteneği incelenir.

3. Psikometrik Testler (Psikoteknik Değerlendirme):

• Havacılık psikolojisi alanında özel olarak geliştirilmiş psikometrik testler uygulanabilir. Bu testler, adayın kişilik özelliklerini, bilişsel yeteneklerini (dikkat, algı, hafıza, tepki hızı), stresle başa çıkma mekanizmalarını, karar verme becerilerini ve psikomotor becerilerini değerlendirir.
• Bu testler sayesinde, adayın uçuş ortamının getirdiği yüksek stres, baskı ve zorluklara nasıl tepki vereceği, zihinsel dayanıklılığı ve karar verme yeteneği analiz edilir.

4. Psikiyatrik Hastalıklar Açısından Değerlendirme:

• Depresyon, anksiyete bozuklukları, panik bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk, kişilik bozuklukları, psikotik bozukluklar (şizofreni gibi), alkol ve madde bağımlılığı gibi durumların olup olmadığı araştırılır. Bu tür durumlar genellikle havacılık için engel teşkil eder.
• Geçmişte psikiyatrik tanı almış veya tedavi görmüş adayların durumları ayrıntılı olarak incelenir. Tedavinin etkinliği, hastalığın tekrarlama riski ve adayın uçuşa elverişliliği detaylıca değerlendirilir.

5. Uçuş Ortamına Uyum ve Stres Yönetimi:

• Adayın uçuş ortamının getirdiği özel koşullara (uzun uçuş saatleri, vardiyalı çalışma, jet-lag, kapalı alan, acil durumlar vb.) uyum sağlama yeteneği ve stresle başa çıkma becerileri değerlendirilir.

6. Uçuş Hekimi ve Uzmanlar Arası İşbirliği:

• Psikiyatri muayenesi, genellikle havacılık tıp merkezlerindeki diğer uzmanlık alanları (dahiliye, göz, KBB, nöroloji vb.) ile birlikte bir bütün olarak değerlendirilir. Uçuş hekimi, tüm muayene sonuçlarını koordine ederek adayın uçuşa elverişliliği hakkında nihai kararı verir.

Önemli Notlar:

• Havacılık muayeneleri, ulusal ve uluslararası sivil havacılık otoriteleri (Türkiye’de SHGM) tarafından belirlenen sıkı sağlık standartlarına uygun olarak yapılır.
• Gizlilik esastır ve adayın sağlık bilgileri hassasiyetle korunur.
• Muayene süreci, adayın dürüst ve açık bir şekilde bilgi vermesiyle daha sağlıklı ilerler.

Bu muayene süreci, havacılık personelinin hem kendi güvenliklerini hem de yolcu ve mürettebatın güvenliğini sağlamak için zihinsel olarak tam ve uygun olduklarından emin olmak adına hayati bir adımdır.