Havacılık muayenesi, pilot adaylarının ve mevcut pilotların uçuşa elverişliliklerini değerlendirmek için yapılan kapsamlı bir sağlık kontrolüdür. Bu muayenelerde göz sağlığı büyük önem taşır ve göz tonometre testi de göz içi basıncını (GİB) ölçerek glokom gibi hastalıkların erken teşhisine yardımcı olan kritik bir aşamadır.
Göz Tonometre Testi Nasıl Yapılır?
Tonometre, göz içi basıncını ölçmek için kullanılan bir cihazdır. Havacılık muayenelerinde genellikle iki ana yöntem kullanılır:
- Temassız Tonometri (Non-Kontakt Tonometre – NKT): Bu, en sık kullanılan ve halk arasında “hava üflemeli test” olarak bilinen yöntemdir.
- Hasta, çenesini bir destekleyiciye yerleştirir ve gözünü sabit bir noktaya odaklaması istenir.
- Cihaz, göze temas etmeden, kornea yüzeyine hafif bir hava üfler. Bu hava, korneayı kısa bir süreliğine düzleştirir.
- Cihaz, havanın korneadan yansıma süresini ölçerek göz içi basıncını hesaplar ve bu değeri milimetre cıva (mmHg) cinsinden verir.
- Hızlı, pratik ve temassız olduğu için tarama amaçlı yaygın olarak kullanılır. Ancak, kornea kalınlığı gibi faktörlerden etkilenebileceği için hata payı olabilir.
- Aplanasyon Tonometresi (Goldmann Aplanasyon Tonometresi – GAT): Bu, daha güvenilir ve hassas bir ölçüm sağlayan yöntemdir. Genellikle biomikroskop (slit lamba) adı verilen özel bir mikroskopla birlikte kullanılır.
- Öncelikle hastanın gözüne uyuşturucu bir göz damlası damlatılır.
- Göz doktoru, biomikroskopa takılı olan küçük bir probu (aparatı) nazikçe kornea yüzeyine temas ettirir.
- Prob, korneanın belli bir alanını düzleştirmek için uyguladığı kuvveti ölçer ve göz içi basıncını belirler.
- Bu yöntem, havalı tonometreye göre daha doğru sonuçlar verir ve özellikle glokom şüphesi olan veya glokom tanısı konmuş hastalarda tercih edilir.
Göz Tonometre Testi Nasıl Değerlendirilir?
Göz tonometre testi sonucunda elde edilen göz içi basıncı (GİB) değeri, havacılık muayenesinde dikkatle değerlendirilir. Genel kabul gören normal göz içi basıncı değerleri 12-21 mmHg aralığındadır. Ancak bu değerler kişiden kişiye ve günün farklı saatlerinde değişiklik gösterebilir.
Değerlendirme sürecinde dikkate alınan önemli noktalar şunlardır:
- Normal Değerler: Genellikle 9 mmHg alt sınır, 22 mmHg üst sınır kabul edilir. Ancak sadece GİB değeri tek başına yeterli değildir.
- Korneal Kalınlık: Kornea kalınlığı, tonometre ölçümlerini etkileyen önemli bir faktördür. Kalın korneaya sahip kişilerde göz içi basıncı olduğundan yüksek, ince korneaya sahip kişilerde ise olduğundan düşük ölçülebilir. Bu nedenle, kornea kalınlığı ölçümü (pakimetri) yapılarak elde edilen GİB değeri düzeltilebilir.
- Glokom Riski: Yüksek göz içi basıncı (oküler hipertansiyon), glokomun en önemli risk faktörlerinden biridir. Glokom, tedavi edilmezse görme sinirine zarar vererek kalıcı görme kaybına hatta körlüğe yol açabilen ciddi bir göz hastalığıdır. Bu nedenle, göz içi basıncı yüksek çıkan adaylarda glokom şüphesi oluşur.
- Diğer Testlerle Birlikte Değerlendirme: Göz tonometre testi, havacılık muayenesinin sadece bir parçasıdır. Göz içi basıncı tek başına glokom tanısı için yeterli değildir. Değerlendirme;
- Görme alanı testi: Görme alanında kayıp olup olmadığını değerlendirir.
- Optik koherens tomografi (OCT): Görme siniri ve retina liflerinin detaylı görüntüsünü sağlar.
- Göz dibi muayenesi: Görme siniri başının (optik disk) ve retinanın direkt incelenmesi.
- Biomikroskopik muayene: Gözün ön ve arka segmentlerinin detaylı incelenmesi.
- Ailenin glokom öyküsü: Ailede glokom öyküsü olması riski artırır. gibi diğer testler ve kişinin genel sağlık durumu ile birlikte yapılır.
- Havacılık Standartları: Havacılık otoriteleri (örneğin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – SHGM), pilot adayları ve pilotlar için belirli sağlık standartlarını belirler. Göz içi basıncının bu standartların üzerinde olması durumunda, ek testler ve değerlendirmeler yapılabilir. Gerekirse adayın uçuşa elverişliliği göz doktoru ve havacılık hekimi tarafından birlikte değerlendirilir. Eğer glokom tanısı konulursa veya glokom şüphesi yüksekse, kişinin uçuşa elverişliliği sınırlanabilir veya belirli koşullara bağlanabilir.
Özetle, havacılık muayenesinde göz tonometre testi, göz içi basıncını ölçerek glokom gibi hastalıkların taranması ve erken teşhis edilmesi açısından büyük önem taşır. Ancak değerlendirme, sadece bu testin sonucuna göre değil, diğer göz muayeneleri ve klinik bulgularla birlikte kapsamlı bir şekilde yapılmalıdır.
Samsun Hava Sağlık Ofisi 